Eenvoudig kun je zeggen dat de nacht opgedeeld is in 5 slaapcycli van elk 90 tot 120 minuten. Deze cycli hebben allemaal dezelfde opbouw en volgen elkaar gedurende de nacht op. Eén cyclus bestaat uit 5 fasen. Bij fase 1 t/m 4 is de oogbeweging langzaam. Deze fasen heten dan ook Non Rapid Eye Movement. Alleen in de laatste fase is er snelle oogbeweging, vandaar de naam REM-slaap.
Fase 1 (NREM1)
Dit is een overgangsfase tussen wakker en slapen. De oogbeweging wordt langzaam. Je hebt moeite je ogen open te houden en valt uiteindelijk in slaap. De hersenactiviteit neemt langzaam af. Deze periode duurt 1 tot 3 minuten. Dat is 2 tot 5% van de totale slaap.
Fase 2 (NREM2)
Dit is het begin van de echte slaap, maar de slaap is nog licht. Je wordt niet meer van elk geluid wakker, maar als je wordt gewekt heb je nog niet het gevoel diep geslapen te hebben. Deze periode duurt ongeveer 42 tot 54 minuten. Dat is 45 tot 55 % van de totale slaap.
Fase 3 (NREM3)
Dit is de overgangsfase naar de diepe slaap. Je ademhaling wordt helemaal regelmatig, je hartritme daalt en je spieren raken totaal ontspannen. Deze fase duurt 3 tot 8 minuten. Dat is 3 tot 8% van de totale slaap.
Fase 4 (NREM4)
Dit is de fase van de echte diepe slaap. Ademhaling en hartritme zijn op zijn laagst. Als je uit deze slaap gewekt wordt ben je gedesoriënteerd en heb je tijd nodig om je te realiseren waar je bent. Deze fase zorgt voor fysiek herstel en duurt 15 tot 18 minuten. Dat is 15 tot 20% van de totale slaap.
Fase 5 (REM5)
In deze fase zijn er snelle oogbewegingen en is er sprake van grote hersenactiviteit. De hersenen zijn actief met dromen, het verwerken van informatie en allerlei geheugenfuncties. Lichamelijk gebeurt er ook van alles; de spieren van armen en benen zijn totaal ontspannen en nagenoeg verlamd, de ademhaling en hartslag zijn onregelmatig en de bloeddruk stijgt. Tijdens de droomslaap vindt dus grote activiteit van lichaam en geest plaats. Deze fase kost dan ook energie. Na elke REM-fase ontwaak je doorgaans kort (vaak onbewust) en begint de hele slaapcyclus van lichte slaap naar diepe slaap naar droomslaap weer van vooraf aan. De REM-slaap duurt ongeveer 18 tot 24 minuten. Dat is 20 tot 25% van de totale slaap.
Fase 1 en 2 worden wel lichte slaap genoemd
Fase 3 en 4 worden wel diepe slaap genoemd
Fase 5 wordt el de droomslaap genoemd
Kernslaap en restslaap
In het begin van de nacht zijn de fases van diepe slaap het langst. De eerste 4 tot 5 uur van de slaap , ofwel de eerste 3 slaapcycli, wordt “kernslaap” genoemd omdat hier vrijwel alle diepe slaap optreedt en een groot deel van de droomslaap. Dit zijn de 2 slaapfasen die van essentieel belang zijn voor de kwaliteit van de nachtrust. De diepe slaap zorgt voor fysiek herstel. De droomslaap heeft als functie onze geest te verfrissen en ervaringen die we tijdens de dag hebben opgedaan te verwerken. De overige slaap wordt “restslaap” genoemd omdat we niet precies weten wat de betekenis ervan is.